TPO – Hôm nay, 26/10 (tức mồng 10-9 âm lịch), tại Khu di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo Thái Bình (xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình), ngôi chùa được công nhận có gác chuông gỗ cao nhất Việt Nam và mang nhiều giá trị kiến trúc, văn hoá, lịch sử đọc đáo đã diễn ra Lễ khai Hội chùa Keo mùa thu năm 2020, một trong những lễ hội lớn của cư dân trồng lúa nước vùng châu thổ sông Hồng.
Những hình ảnh khác thường ở Yên Tử trước ngày khai hội Chợ Viềng ‘ken đặc’ người trước giờ khai hội Người dân đeo khẩu trang xem ‘Vua’ đi cày khai hội Tịch điền Đọi Sơn Chen chúc ‘đánh bạc’ trên thuyền ngày khai hội chùa Hương Màn sử thi về vua Quang Trung tưng bừng khai hội Gò Đống Đa
Theo hồ sơ di tích, Chùa Keo có tên chữ là “Thần Quang tự”. Do chùa tọa lạc tại làng Keo (xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) nên dân gian gọi là chùa Keo.
Chùa thờ Thiền sư Dương Không Lộ (ông có pháp danh là Dương Không Lộ, húy là Minh Nghiêm, hiệu là Không Lộ, sinh năm 1016 tại hương Hải Thanh, nay là xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định). Do có công chữa bệnh cho vua Lý Thánh Tông nên được vua phong làm Quốc sư triều Lý.Lãnh đạo địa phương và trụ trì, các bô lão tổ chức nghi lễ khai hội chùa Keo Thái Bình – Ảnh: Hoàng Long
Theo sử sách ghi lại, Chùa Keo Thái Bình có nguồn gốc từ xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định.
Cụ thể, năm năm 1061, Thiền sư Không Lộ dựng chùa Nghiêm Quang tại làng Keo, xã Hành Thiện, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định làm nơi tu hành.
Ngày 3/6 năm Nhâm Tuất, Thiền sư Dương Không Lộ viên tịch, hưởng thọ 79 tuổi. Để tri ơn công lớn, nghĩa dầy, năm 1667, vua Lý Anh Tông cho đổi tên chùa Nghiêm Quang thành chùa Thần Quang và tên Thần Quang tự bắt đầu có từ đó.Rất đông nhân dân đến dự lễ hội chùa Keo – Ảnh: Hoàng Long
Chùa Thần Quang chỉ tồn tại được 500 năm, đến năm 1611 một trận hồng thủy lớn đã cuốn trôi mất ngôi chùa. Sau đó, dân làng Keo phải di cư đi nơi khác và chia làm hai làng, một làng di chuyển sang hữu ngạn sông Hồng (nay thuộc huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định), một làng di chuyển sang tả ngạn sông Hồng (nay là xã Duy Nhất, Vũ Thư, Thái Bình).
Sau đó, dân hai làng xây dựng lại chùa Thần Quang. Dể phân biệt, người dân thương gọi chùa Keo ở Thái Bình là chùa Keo Thái Bình, còn chùa Keo ở Nam Định được gọi là chùa Keo Hành Thiện.https://imasdk.googleapis.com/js/core/bridge3.419.0_en.html#goog_1883898582PlayvolumeTruvid00:27AdX
Theo văn bia còn lưu giữ tại chùa, chùa Keo Thái Bình do quận công Hoàng Nhân Dũng thời Lê- Trịnh đứng ra khởi công, xây dựng năm 1630 và sau 28 tháng toàn bộ công trình chùa Keo hoàn thành.Tại chùa Keo Thái Bình lưu giữ nhiều kiến trúc và văn hoá đặc sắc – Ảnh: Hoàng Long
Trải qua gần 400 năm tồn tại, qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo, chùa Keo vẫn giữ nguyên bản sắc kiến trúc độc đáo từ thời Lê Trung Hưng thế kỷ 17 và là ngôi chùa cổ đẹp nhất Việt Nam theo lối kiến trúc “tiền Phật, hậu Thánh”.
Hiện nay, toàn bộ kiến trúc chùa Keo gồm 17 công trình, với 128 gian phân bố trên diện tích hơn 2.000 m2. Đó là các công trình kiến trúc chính như: Tam quan, chùa Phật, điện thánh, gác chuông, hành lang, khu tăng xá,vườn tháp…
Đến nay, tại Chùa Keo Thái Bình còn lưu giữ được nhiều kiến trúc gỗ đặc sắc, đáng chú ý là bộ cánh cửa gian trung quan, đây là một kiệt tác chạm khắc gỗ thế kỷ 17. Trong khu chùa phật, hiện còn lưu giữ rất nhiều pho tượng có giá trị nghệ thuật cao có niên đại thế kỷ 17, 18 như các pho Tuyết Sơn, La Hán, quan thế âm Bồ Tát… Đặc biệt, tại ngôi chùa cổ gần 400 năm tuổi là Tòa gác chuông làm bằng gỗ, thiết kế ba tầng nguy nga, bề thế với chiều cao hơn 21 m, được sách kỷ lục Guiness Việt Nam ghi nhận là tháp chuông bằng gỗ cao nhất Việt Nam.Lễ khai chỉ hội, một nghi thức cổ đặc sắc vẫn được lưu giữ tại Lễ hội Chùa Keo Thái Bình – Ảnh: Hoàng Long
Lễ hội được mở hằng năm để nhân dân trong vùng dâng hương, ngưỡng vọng, thành kính tri ân Đức Phật, Đức Thánh; tưởng nhớ công đức của Quốc sư Dương Không Lộ; các bậc tiền nhân có công hộ quốc, an dân và những người có công dựng chùa. Là dịp để quê lúa Thái Bình được đón du khách gần xa về hành lễ và thưởng ngoạn các giá trị văn hóa nghệ thuật đặc sắc của di tích chùa Keo.
Với những giá trị riêng có, tháng 9-2012, chùa Keo được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận di tích quốc gia đặc biệt; tháng 10-2017, chùa được đón nhận Bằng ghi danh Lễ hội chùa Keo là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ông Nguyễn Công Diện, Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Thư (tỉnh Thái Bình), Trưởng Ban tổ chức lễ hội truyền thống chùa Keo Thái Bình mùa thu năm 2020 cho biết: Mỗi năm, chùa Keo mở hội hai lần gồm hội Xuân vào mồng 4 tháng Giêng âm lịch, hội Thu diễn ra vào trung tuần tháng 9 âm lịch với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao mang tính dân gian, gần gũi với nét sinh hoạt của cư dân trồng lúa nước đồng bằng châu thổ sông Hồng. Ngoài việc tế lễ, rước kiệu, còn thi bơi chải trên sông và các nghi thức bơi chải cạn chầu Thánh, múa ếch vồ…
Lễ hội chùa Keo mùa thu năm 2020 diễn ra từ ngày 26 đến 31/10 (tức mồng 10 đến 15/9 âm lịch).
HOÀNG LONG
