KHPTO – Trong số 14 di tích lịch sử văn hóa ở Trà Vinh được Bộ văn hóa – thể thao và du lịch xếp hạng, chùa Phước Minh Cung, còn gọi là chùa Ông, được coi là một trong những công trình kiến trúc độc đáo, giàu tính nghệ thuật nhất.
Phước Minh Cung tọa lạc trên đường Điện Biên Phủ, thuộc phường 2, TP. Trà Vinh. Đây là một ngôi chùa uy nghi, lộng lẫy giữa một thành phố được mệnh danh là đô thị xanh với hàng ngàn gốc cổ thụ mang laị không khí trong lành và tươi mát. Phước Minh Cung được xây dựng từ năm Bính Thìn 1556 (nhất ngũ ngũ lục niên). Tính đến nay, chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu, hai lần tu bổ gần đây nhất là năm Tân Mùi 1991 và năm Canh Thìn 2000.
Chùa có lối kiến trúc theo kiểu “nội công ngoại quốc”, mặt bằng tổng thể gồm 3 tòa nhà nằm ngang song song với nhau tạo thành tiền điện, trung điện và chính điện, theo hình chữ tam. Dọc theo hai bên chùa là hai dãy tả điện, hữu điện hướng vào bên trong, tạo thành một công trình khép kín hình chữ khẩu. Mái chùa lợp ngói âm dương tiểu đại theo nhiều tầng bậc, diềm mái bằng ngói tráng men màu xanh ngọc, tất cả cột kèo đều làm bằng gỗ quý, cho đến nay vẫn còn nguyên vẹn. Trên các gờ mái, mặt dựng đầu hồi được trang trí bằng các hình tượng lưỡng long tranh châu, bát tiên, tứ linh, muông thú… Toàn bộ khung sườn chịu lực bằng những thân cột tròn và vuông to lớn, vững chắc. Từ ngoài vào trong, rường cột nào cũng được chạm trổ sắc sảo bằng các họa tiết long, lân, hoa, lá. Trên các trụ rào, cổng rào cũng nổi bật nhiều tượng sư tử.
Phần tiền điện của chùa gồm 3 cửa ra vào chính – tả – hữu bằng gỗ trang trí rất mỹ thuật, ấn tượng nhất là các câu điển tích nhằm nói lên sự trường tồn và quốc thái dân an. Ngay trên cửa chính có một tấm biển ghi Phước Minh Cung bằng đại tự (chữ Hán) rất tôn nghiêm. Ngoài ra còn có các mảng phù điêu như thanh long, bạch hổ…
Các khánh thờ, bàn thờ đều chạm khắc tinh vi theo motupe mỹ thuật truyền thống phương Đông, độc đáo nhất là các phù điêu với các đề tài Song phụng tranh châu, Lưỡng long triều nhật… trông rất cổ kính. Nội thất chùa cũng như tiền sảnh, trên mái và trên vách, chỗ nào cũng bố trí hoành phi, liễn đối, phù điêu với đồ án hoa văn: Song long tranh châu, Sĩ nông công thương, Tùng hạc trường xuân, Đào lộc trường thọ… Tại trung điện, ấn tượng đầu tiên đập vào mắt chúng ta là hình tượng Bát tiên kỵ thú nhằm nói lên quá trình tu tiên đắc đạo của 8 vị tiên cưỡi 8 loài thú khác nhau.
Lộng lẫy nhất là chính điện gồm 3 gian thờ, nơi nào cũng được bài trí tôn nghiêm, các khánh thờ đều chạm khắc kỳ công, tinh xảo, nổi bật là long – vân, hoa – điểu. Gian giữa thờ Quan thánh đế quân với bức hoành phi bằng đại tự “Kiền khôn chính khí” thếp vàng. Bên phải thờ Chúa sanh nương nương, khánh thờ chạm “Lưỡng long tranh châu” và “ Long vân hoa điểu”. Bên trái thờ Phước Đức chánh thần, cũng trang trí thật tinh vi. Ngôi chính điện còn được bố trí ba dãy bàn thờ, lúc nào cũng nghi ngút khói hương và đồ cúng bày biện thật tươm tất gồm bánh mứt, trái cây do khách hành hương mang đến hỷ cúng.
T. HIỆP
